Niedzielny kącik poetycki

Niełatwo jest wybrać wiersz do dzisiejszego kącika. Przede wszystkim ograniczają mnie prawa autorskie - nie mogę na blogu zamieszczać wierszy, które są objęte takim prawami, jedynie te znajdujące się już w domenie publicznej. Zamierzyłam sobie propagowanie poezji anglojęzycznej, a z tym wiąże się kolejny problem: jeśli wiersz w oryginalnej wersji językowej od dawna jest w domenie publicznej, niekoniecznie jest tak również z jego polskim tłumaczeniem. Zazwyczaj wybieram teksty, które znam np. ze studiów. Jedynie wiersz "Pied Beauty" sama odkryłam w antologii poezji. W miarę, jak przedstawię większość utworów, które zapadły mi w pamięć ze studiów, pojawią się też wiersze nowe - dla mnie i mam nadzieję dla czytelników bloga.

Na dzisiaj chciałam znaleźć wiersz autora amerykańskiego, co nie jest takie proste: wybrać coś z domeny publicznej, coś, co znam i jeszcze z USA.. Ameryka poezją nie stoi... Więcej twórców jest do wyboru z autorów brytyjskich. Jest co prawda wiele wierszy Emily Dickinson, ale na razie nie chciałabym powtarzać tych samych twórców. Jeśli więc nie Emily Dickinson, to kto? Edgar Allan Poe (1809-1849). Oprócz poezji pisał również opowiadania w stylu gotyckim - spośród nich najbardziej lubię Czarnego kota - oraz detektywistyczne; wymyślił pierwszego w historii literatury detektywa, na którym potem wzorował się Arthur Conan Doyle. Dzisiaj natomiast przedstawię chyba najsłynniejszy z jego wierszy:

The Raven

ONCE upon a midnight dreary, while I pondered, weak and weary,
Over many a quaint and curious volume of forgotten lore,—
While I nodded, nearly napping, suddenly there came a tapping,
As of some one gently rapping, rapping at my chamber door.
"'T is some visitor," I muttered, "tapping at my chamber door;	5
Only this and nothing more."
Ah, distinctly I remember it was in the bleak December
And each separate dying ember wrought its ghost upon the floor.
Eagerly I wished the morrow;—vainly I had sought to borrow
From my books surcease of sorrow—sorrow for the lost Lenore,	10
For the rare and radiant maiden whom the angels name Lenore:
Nameless here for evermore.
And the silken sad uncertain rustling of each purple curtain
Thrilled me—filled me with fantastic terrors never felt before;
So that now, to still the beating of my heart, I stood repeating	15
"'T is some visitor entreating entrance at my chamber door,
Some late visitor entreating entrance at my chamber door:
This it is and nothing more."
Presently my soul grew stronger; hesitating then no longer,
"Sir," said I, "or Madam, truly your forgiveness I implore;	20
But the fact is I was napping, and so gently you came rapping,
And so faintly you came tapping, tapping at my chamber door,
That I scarce was sure I heard you"—here I opened wide the door:—
Darkness there and nothing more.
Deep into that darkness peering, long I stood there wondering, fearing,	25
Doubting, dreaming dreams no mortals ever dared to dream before;
But the silence was unbroken, and the stillness gave no token,
And the only word there spoken was the whispered word, "Lenore?"
This I whispered, and an echo murmured back the word, "Lenore:"
Merely this and nothing more.	30
Back into the chamber turning, all my soul within me burning,
Soon again I heard a tapping somewhat louder than before.
"Surely," said I, "surely that is something at my window lattice;
Let me see, then, what thereat is, and this mystery explore;
Let my heart be still a moment and this mystery explore:	35
'T is the wind and nothing more."
Open here I flung the shutter, when, with many a flirt and flutter,
In there stepped a stately Raven of the saintly days of yore.
Not the least obeisance made he; not a minute stopped or stayed he;
But, with mien of lord or lady, perched above my chamber door,	40
Perched upon a bust of Pallas just above my chamber door:
Perched, and sat, and nothing more.
Then this ebony bird beguiling my sad fancy into smiling
By the grave and stern decorum of the countenance it wore,—
"Though thy crest be shorn and shaven, thou," I said, "art sure no craven,	45
Ghastly grim and ancient Raven wandering from the Nightly shore:
Tell me what thy lordly name is on the Night's Plutonian shore!"
Quoth the Raven, "Nevermore."
Much I marvelled this ungainly fowl to hear discourse so plainly,
Though its answer little meaning—little relevancy bore;	50
For we cannot help agreeing that no living human being
Ever yet was blessed with seeing bird above his chamber door,
Bird or beast upon the sculptured bust above his chamber door,
With such name as "Nevermore."
But the Raven, sitting lonely on the placid bust, spoke only	55
That one word, as if his soul in that one word he did outpour.
Nothing further then he uttered, not a feather then he fluttered,
Till I scarcely more than muttered,—"Other friends have flown before;
On the morrow he will leave me, as my Hopes have flown before."
Then the bird said, "Nevermore."	60
Startled at the stillness broken by reply so aptly spoken,
"Doubtless," said I, "what it utters is its only stock and store,
Caught from some unhappy master whom unmerciful Disaster
Followed fast and followed faster till his songs one burden bore:
Till the dirges of his Hope that melancholy burden bore	65
Of 'Never—nevermore.'
But the Raven still beguiling all my fancy into smiling,
Straight I wheeled a cushioned seat in front of bird and bust and door;
Then, upon the velvet sinking, I betook myself to linking
Fancy unto fancy, thinking what this ominous bird of yore,	70
What this grim, ungainly, ghastly, gaunt, and ominous bird of yore
Meant in croaking "Nevermore."
This I sat engaged in guessing, but no syllable expressing
To the fowl whose fiery eyes now burned into my bosom's core;
This and more I sat divining, with my head at ease reclining	75
On the cushion's velvet lining that the lamplight gloated o'er,
But whose velvet violet lining with the lamp-light gloating o'er
She shall press, ah, nevermore!
Then, methought, the air grew denser, perfumed from an unseen censer
Swung by seraphim whose foot-falls tinkled on the tufted floor.	80
"Wretch," I cried, "thy God hath lent thee—by these angels he hath sent thee
Respite—respite and nepenthe from thy memories of Lenore!"
Quaff, oh quaff this kind nepenthe, and forget this lost Lenore."
Quoth the Raven, "Nevermore."
"Prophet!" said I, "thing of evil! prophet still, if bird or devil!	85
Whether Tempter sent, or whether tempest tossed thee here ashore,
Desolate yet all undaunted, on this desert land enchanted—
On this home by Horror haunted—tell me truly, I implore:
Is there—is there balm in Gilead?—tell me—tell me, I implore!"
Quoth the Raven, "Nevermore."	90
"Prophet!" said I, "thing of evil—prophet still, if bird or devil!
By that Heaven that bends above us, by that God we both adore,
Tell this soul with sorrow laden if, within the distant Aidenn,
It shall clasp a sainted maiden whom the angels name Lenore:
Clasp a rare and radiant maiden whom the angels name Lenore!"	95
Quoth the Raven, "Nevermore."
"Be that word our sign of parting, bird or fiend!" I shrieked, upstarting:
"Get thee back into the tempest and the Night's Plutonian shore!
Leave no black plume as a token of that lie thy soul hath spoken!
Leave my loneliness unbroken! quit the bust above my door!	100
Take thy beak from out my heart, and take thy form from off my door!"
Quoth the Raven, "Nevermore."
And the Raven, never flitting, still is sitting, still is sitting
On the pallid bust of Pallas just above my chamber door;
And his eyes have all the seeming of a demon's that is dreaming,	105
And the lamp-light o'er him streaming throws his shadow on the floor:
And my soul from out that shadow that lies floating on the floor
Shall be lifted—nevermore!

Wiersz jest dosyć długi, zastanawiałam się nad zamieszczeniem krótszej "Annabel Lee", ale o wyborze utworu zadecydował fakt, że udało mi się odnaleźć legalnie dostępne polskie tłumaczenie wiersza "The Raven". Przekład pochodzi z Polskiej Biblioteki Internetowej. Niestety w pliku nie ma żadnych informacji o tłumaczu wiersza :(

Edgar Allan Poe KRUK Raz w północnej, głuchej dobie, gdym znużony siedział sobie Nad księgami dawnej wiedzy, którą wieków pokrył kurz - Gdym się drzemiąc chylił na nie, usłyszałem niespodzianie Lekkie, ciche kołatanie, jakby u drzwi moich tuż. "To gość jakiś - wyszeptałem. - Puka snadź przy drzwiach mych tuż. Nic innego chyba już". Ach - pamiętam, jakby wczoraj - była przykra grudnia pora, Głownie mrąc to cień rzucały, to blask jakichś krwawych zórz. Tęsknom czekał, by świat biały błysł, bo księgi nie sprawiały Ulgi w mej boleści stałej, odkąd znikł mój anioł stróż, Dziewczę słodkie, które zwie Lenorą anioł stróż... Tu bez nazwy ona już! Strach zdejmował mnie nieznany, pełny grozy niezbadanej, Kiedy u drzwi zaszeleścił purpurowy kotar plusz: By ukoić serca trwogę, rzekłem sobie: "Pojąć mogę: To podróżny - zgubił drogę - zbłąkał się wśród śnieżnych wzgórz... W drzwi me puka, Zabłądziwszy pośród białych śnieżnych wzgórz... Tak - nikt inny chyba już!" Więc nabrawszy męstwa wstałem, z ugrzecznieniem mówiąc całem: "Panie albo pani, błagam, nie obrażaj się ni chmurz, Bo zasnąłem ze zmęczenia, a twe lekkie uderzenia W drzwi mojego tu schronienia nie zbudziły mnie. Więc cóż W tym dziwnego, żem nie słyszał?" Tu otwarłem drzwi - i cóż? Ciemność w krąg - nic więcej już. Patrząc w mrok ten na wsze strony, stałem trwożny i zdumiony, Rojąc mary, jakich dotąd głąb nie znała ludzkich dusz. Lecz milczenie głuche trwało, ciszy nic nie przerywało, Tylko lekki szept nieśmiało drgnął: - "Lenora?" - gdzieś tuż, tuż. Tom ja szepnął - i: "Lenora!" - wyszeptało echo tuż. Tylko to, nic więcej już. Powróciwszy do pokoju, w niesłychanym już rozstroju, Posłyszałem znów stukanie, jakby gdzieś przy ścianie wzdłuż. "Pewnie - rzekłem - coś kołacze w okno: wiatry snadź tułacze? Zaraz, co to jest, zobaczę, nie bij, serce, ni się trwóż - Wnet wyjaśnię tę zagadkę, serce, nie bój się ni trwóż. Tak, to wiatr - nic więcej już!" Otworzyłem okno zatem... Szumiąc skrzydły, z majestatem, Wzleciał ciężko Kruk wspaniały, jakby czarny piekieł stróż. Nie pozdrowił mnie ukłonem, okiem powiódł w krąg zamglonym I siadł z pańskim jakimś tonem pośród dwóch kamiennych kruż - Na Pallady biuście przy drzwiach, pośród dwóch kamiennych kruż. Usiadł tam - nic więcej już. Ptak ten sprawił, że przy całym rozsmętnieniu mym musiałem Rozśmiać się z poważnej nader jego miny: "Tyś nie tchórz, Widzę, stary, chmurny ptaku, co - choć piór już ani znaku Na swym czubie - szukasz szlaku wśród posępnych nocy mórz? Mów, jak zwą cię na plutonskim brzegu czarnych nocy mórz?" Kruk rzekł na to: "Nigdy już!" Zadziwiłem się nie lada, że ptak tak wyraźnie gada, Choć żem jego odpowiedzi nie mógł pojąć ani rusz, Boć to przyzna nawet dziecię, że nikt z ludzi dotąd w świecie Nie oglądał chyba przecież ptaka przy drzwiach izby tuż. Ptaka, co by przed nim usiadł na popiersiu przy drzwiach tuż. Z takim mianem: "Nigdy już".

Ale Kruk ten z łysą głową wyrzekł jedno tylko słowo, Jak ci, którzy w jeden wyraz całą głąb wlewają dusz. Potem milczał znów nieśmiele, Pióro mu nie drgnęło w ciele, Aż gdym szepnął: "Przyjaciele opuścili mnie wśród burz. I on też za dniem mnie rzuci, jak Nadzieje pośród burz". Ptak mi odrzekł: "Nigdy już!" Zadziwiony niewymownie odpowiedzią tak stosownie Wyrzeczoną: "Widać - rzekłem - umie tylko to. A nuż Dar to pana, co w niewoli poznał tylko to, co boli, I swe pieśni jął powoli echa kłaść przeżytych burz, Aż pieśń każda w smętnej zwrotce brzmiała niby echo burz: "Nigdy, nigdy, nigdy już!" Lecz że w rozsmętnieniu całym wciąż się z Kruka śmiać musiałem, Przysunąłem miękki fotel na wprost ptaka, do drzwi tuż, I usiadłszy nań co żywo, jąłem myśli snuć przędziwo, Co te stare, chmurne dziwo, czarne jakby piekieł stróż - Co ten ptak złowróżbny, groźny, czarny jakby piekieł stróż - Mniemał, kracząc: "Nigdy już!" Myśląc, czego to oznaka, nie mówiłem ni do ptaka, Który swe płonące oczy w serce wbijał mi jak nóż. Tak siedziałem, wsparłszy głowę o poduszki fioletowe, A blask lampy światło płowe lał na ich matowy plusz. Ach, niestety, Ona o ten fioletowy, miękki plusz Skroni swej nie oprze już! Wtem powietrze się zamgliło, jakby wkoło się dymiło Sto anielskich trybularzy, tchnących słodką wonią róż. "Bóg na bóle, co trapiły serce, lek ci zsyła miły - Zawołałem - zbierz swe siły i wspomnienia ciężkie zgłusz, Wdychaj lek ten i wspomnienia o Lenory stracie zgłusz!" Kruk zakrakał: "Nigdy już!" "Zły wróżbiarzu - rzekłem - ptaku czy czarciego sługo znaku! Czy cię szatan przysłał tutaj, czy pęd wściekły zagnał burz Na brzeg smutku i boleści, gdzie żal tylko pustka mieści, Gdzie noc każda zgrozę wieści - powiedz, błagam, wzrusz się, wzrusz! Jestże, jestże balsam w Gilead? - powiedz, powiedz, wzrusz się, wzrusz!" Rzekł Kruk na to: "Nigdy już!" "Zły wróżbiarzu - rzekłem - ptaku czy czarciego sługo znaku! Na to niebo, co nad nami, i na Pana ziemi, mórz Powiedz duszy mej zbolałej, czy w Edenie szczęścia chwały Znajdzie dziewczę, które biały zwie Lenorą anioł-stróż, Dziewczę święte, słodkie, które zwie Lenorą anioł-stróż?" Kruk mi odrzekł: "Nigdy już!" "Niech to będzie pożegnanie - krzyknę - ptaku czy szatanie! Precz na burzę, na plutońskie brzegi czarnych nocy mórz! Niech mi żadne czarne pióro nie przypomni, jak ponuro Mroczysz wszystko kłamstwa chmurą! Ruszże się z popiersia, rusz! Wyjmij dziób z mojego serca - i rusz się z nade drzwi, rusz! Kruk mi odrzekł: "Nigdy już!" I kruk wcale nie odlata, jakby myślał siedzieć lata Na Pallady biuście przy drzwiach, pośród dwóch kamiennych kruż, Krwawo lśni mu wzrok ponury, jak u diabła spod rzęs chmury Światło lampy rzuca z góry jego cień na pokój wzdłuż, A ma dusza z tego cienia, co komnatę zaległ wzdłuż, Nie powstanie - Nigdy Już!"